Risicomanagement
Met risicobeheersing identificeer en beoordeel je risico’s en definieer je vervolgstappen. Het is goed om de risico’s van een organisatie in kaart te brengen. Dit geldt voor de ‘reguliere bedrijfsvoering’ van de organisatie, maar ook voor de risico’s op én van rampen en crises.
Met het oog op rampen en crises inventariseer je interne, maar ook externe risico’s. Bij interne risico’s kun je denken aan een stroomstoring, een grote brand of bijvoorbeeld een cyberaanval. Externe risico’s zijn bijvoorbeeld het vrijkomen van gevaarlijke stoffen in de directe omgeving van de organisatie, of een crisis bij een leverancier van de organisatie.
Het is belangrijk je bij ieder risico af te vragen welke impact dit heeft op de organisatie, maar bijvoorbeeld ook op cliënten en medewerkers. Ga ook na hoe groot de kans is dat dit risico kan plaatsvinden? Na dit in kaart te hebben gebracht, kun je de risico’s prioriteren.
De risico inventarisatie én de weging van de in- en externe risico’s vormen samen de input voor de voorbereiding op rampen en crises. Kun je de kans beperken op bepaalde risico’s? Neem dan maatregelen. Ook kun je een crisisorganisatie oprichten, die zich bezighoudt met de ‘incidentbestrijding’ en besturing. Dit kun je vastleggen in een Integraal crisisplan.
Integraal Crisisplan
Het integraal crisisplan is een overkoepelend plan en verbindt de reguliere plannen en procedures, zoals een ontruimingsplan en scenariokaarten. In het integraal crisisplan staat de basiswerkwijze van de organisatie tijdens rampen en crises. Het doel van een Integraal crisisplan is dat de zorginstelling met de werkwijze in het crisisplan op een eenduidige en toegankelijke manier kan reageren op een crisissituatie.
In het kwaliteitskader Crisisbeheersing en OTO is het Integraal crisisplan voor zorginstellingen opgenomen als prestatie-indicator. In afstemming met de andere netwerken acute zorg ondersteunen we de ketenpartners bij het opstellen, implementeren en onderhouden van het integraal crisisplan.
Lees hier meer over het integraal crisisplan.
Netcentrisch werken
Netcentrisch werken is een werkwijze om binnen een netwerk snel informatie uit te kunnen wisselen tussen alle betrokken partijen. De veiligheidsregio’s en hulpdiensten in Nederland en steeds meer andere crisisorganisaties gebruiken deze werkwijze tijdens een ramp of crisis. Doordat alle partijen, die betrokken zijn bij een ramp of crisis, op dezelfde manier informatie delen, hebben de partijen sneller een goed beeld van de situatie. Zo kunnen er sneller besluiten worden genomen.
De informatie die de partijen uitwisselen wordt samengevat om te komen tot een actueel situatiebeeld. Hierdoor beschikt iedereen over dezelfde, actuele informatie op hetzelfde moment.
LCMS is een hulpmiddel dat hiervoor gebruikt wordt. LCMS staat voor Landelijk Crisismanagement Systeem. Het LCMS is een besloten internetomgeving die wordt gebruikt om een actueel en gedeeld beeld te onderhouden ter ondersteuning van de netcentrische werkwijze. LCMS wordt gebruikt door alle 25 veiligheidsregio’s en bijvoorbeeld de Waterschappen, maar ook de GHOR. De GHOR en de acute zorgpartners gebruiken een aparte LCMS-omgeving: het LCMS-GZ (LCMS-Geneeskundige Zorg).
Crisiscommunicatie
Goede communicatie is één van de succesfactoren tijdens een crisis. Hiermee kun je het vertrouwen in de organisatie behouden. Communicatiemedewerkers hebben hier een belangrijke rol in, maar ook de bestuurder heeft, als gezicht van de organisatie, een wezenlijke bijdrage.
Om goed voorbereid te zijn op adequaat communiceren tijdens rampen en crises heeft het Netwerk het programma crisiscommunicatie.
Doelen van het programma crisiscommunicatie zijn:
- Voorbereid zijn op crisiscommunicatie
- Rolbekendheid
- Werken volgens een crisiscommunicatieplan dat regionaal wordt gebruikt.
Het netwerk biedt actuele regionale OTO-activiteiten aan op het gebied van regionale crisiscommunicatie. De OTO-activiteiten, zoals de basisopleiding crisiscommunicatie en de mediatraining, zijn (voornamelijk) bedoeld voor communicatiemedewerkers en bestuurders.
CBRN
Acute zorgaanbieders moeten in staat zijn om CBRN-patiënten veilig op te vangen. CBRN staat voor chemisch, biologisch, radiologisch en nucleair. Voorbeelden van CBRN-situaties kunnen kleinschalig zijn, zoals ongelukken in huis met bijvoorbeeld gootsteenontstopper. Er kan ook sprake zijn van (het vrijkomen van) asbest of er worden vaten met chemicaliën gevonden in het buitengebied. Ook COVID-19 is een voorbeeld van CBRN.
Om eenduidig werken te ondersteunen, is het regionale CBRN-project opgestart. Het project gaat uit van een CBRN-basiswerkwijze, de all hazard approach. Voor de specifieke CBRN-situatie zijn waar nodig aanvullingen van toepassing. Hiervoor zijn handreikingen beschikbaar.
Regionale waarnemers (‘Aantoonbaar voorbereid’)
Met het project Aantoonbaar voorbereid hebben we zorginstellingen ondersteund in het ontwikkelen van tools voor crisisfunctionarissen en bijvoorbeeld het oprichten van een regionale waarnemerspool. Dit draagt allemaal bij aan het behalen van norm 9 uit het Kwaliteitskader Crisisbeheersing en OTO: De organisatie borgt de vakbekwaamheid van sleutelfunctionarissen.
De Implementatiewijzer Aantoonbaar Voorbereid kan ketenpartners ondersteunen bij het realiseren van de vakbekwaamheidsnormen uit het Kwaliteitskader.
De regionale pool met waarnemers, die onlangs is opgericht, kan tijdens trainingen en oefeningen worden ingezet. De waarnemers kunnen op basis van hun waarneming en reflectie tijdens en na het trainen en/of oefenen teams en crisisfunctionarissen gericht adviseren. De waarnemers komen uit de zorgsector en zijn regionaal inzetbaar. Zo kunnen de waarnemers en de geobserveerden nog meer van elkaar leren.
Emergo Train System (ETS)
Emergo Train System (ETS) is een simulatiemiddel dat wordt ingezet bij scholingen voor voorbereiding op rampen en crises. Met ETS kan tijdens een opleiding, training en/of oefening een crisissituatie in beeld gebracht worden, om zo te kijken en ervaren wat de consequenties zijn van de gemaakte keuzes. Netwerk Acute Zorg regio Zwolle is een ETS Faculty en is samen met Acute Zorg Euregio de beheerder van ETS in beide regio’s. ETS is slechts een middel, daarom is het noodzakelijk dat er goede instructeurs zijn die de scholing of oefening begeleiden. De instructeurs/oefenleiders worden opgeleid onder toezicht en begeleiding van de ETS Faculty.
ETS is een begrip geworden door de effecten van het gebruik. Ziekenhuizen en pre-hospitale zorgaanbieders maken gebruik van ETS voor opleiden van medewerkers en leidinggevenden. Het is een beproefd systeem en een goede aanvulling en voorbereiding op grote real life oefeningen of trainingen.
De docenten/educators die verbonden zijn aan de ETS Faculty Zwolle zijn bevoegd om namens Zweden ETS-instructeurs op te leiden. De docenten van de Faculty zijn de aanjagers voor nieuwe ontwikkelingen en mogelijkheden rondom de inzet van ETS. Daarnaast bewaken zij de kwaliteit van de opgeleide ETS-instructeurs en daarmee de trainingen en oefeningen. Ook zorgt de ETS Faculty Zwolle, mede door inzet van medici (medisch coördinatoren verbonden aan het Netwerk Acute Zorg regio Zwolle) voor Nederlandse vertalingen van originele ETS sets die in Zweden zijn ontwikkeld.