De voorbereiding op rampen en crises voor ketenpartners gaat onder meer over de volgende thema’s: Risicomanagement, Integraal Crisisplan, Informatiemanagement, Incident Gevaarlijke Stoffen (IGS), Vakbekwaamheid, Crisiscommunicatie, Regionale Waarnemers (Aantoonbaar voorbereid) en ETS (Emergo Trian System).
Bij deze thema’s kan het RS-OTO een faciliterende rol spelen. Wil je meer informatie? Neem dan gerust contact met ons op.
Risicomanagement
Met risicobeheersing identificeer en beoordeel je risico’s en definieer je vervolgstappen. Het is goed om de risico’s van een organisatie in kaart te brengen. Dit geldt voor de ‘reguliere bedrijfsvoering’ van de organisatie, maar ook voor de risico’s op én van rampen en crises.
Met het oog op rampen en crises inventariseer je interne, maar ook externe risico’s. Bij interne risico’s kun je denken aan een stroomstoring, een grote brand of bijvoorbeeld een cyberaanval. Externe risico’s zijn bijvoorbeeld het vrijkomen van gevaarlijke stoffen in de directe omgeving van de organisatie, of een crisis bij een leverancier van de organisatie.
Het is belangrijk je bij ieder risico af te vragen welke impact dit heeft op de organisatie, maar bijvoorbeeld ook op cliënten en medewerkers. Ga ook na hoe groot de kans is dat dit risico kan plaatsvinden? Na dit in kaart te hebben gebracht, kun je de risico’s prioriteren.
Bij het in kaart brengen van de risico’s kunnen de zorgorganisaties gebruik maken van het zorgrisicoprofiel, dat is opgesteld door de GHOR, in samenwerking met zorgpartners en het Netwerk Acute Zorg.
De risico inventarisatie én de weging van de in- en externe risico’s vormen samen de input voor de voorbereiding op rampen en crises. Kun je de kans beperken op bepaalde risico’s? Neem dan maatregelen. Ook kun je een crisisorganisatie oprichten, die zich bezighoudt met de ‘incidentbestrijding’ en besturing. Dit kun je vastleggen in een Integraal crisisplan.
Integraal Crisisplan
Het integraal crisisplan is een overkoepelend plan en verbindt de reguliere plannen en procedures, zoals een ontruimingsplan, communicatieplan en bijvoorbeeld scenariokaarten. In het integraal crisisplan staat de basiswerkwijze van de zorgorganisatie tijdens rampen en crises. Het doel van een Integraal crisisplan is dat de zorginstelling met de werkwijze in het crisisplan op een eenduidige en toegankelijke manier kan reageren op een crisissituatie.
In het kwaliteitskader Crisisbeheersing en OTO staan adviezen over het Integraal crisisplan voor zorginstellingen. In afstemming met de andere Netwerken acute zorg ondersteunen we de ketenpartners bij het opstellen, implementeren en onderhouden van het integraal crisisplan.
- Bijlage bij bouwstenen integraal crisisplan
- Update bouwstenen integraal crisisplan zorg
- Scenariokaart Ransomware
- Scenariokaart Cybercrisis
- Scenariokaart ICT
- AON scenariokaart cyber
Informatiemanagement
Tijdens een ramp of crisis is het belangrijk dat de juiste informatie in de juiste vorm en op het juiste moment beschikbaar is voor relevante personen. Het gaat onder meer om actuele informatie, de verwachte effecten, de ingezette capaciteiten en de genomen besluiten. Daarbij is gelet op essentiële punten; de informatie is goed toegankelijk, overzichtelijk gevalideerd en zoveel mogelijk gestandaardiseerd.
Netcentrisch werken
Netcentrisch werken is een werkwijze om binnen een netwerk snel informatie uit te kunnen wisselen tussen alle betrokken partijen. De veiligheidsregio’s en hulpdiensten in Nederland en steeds meer andere crisisorganisaties gebruiken deze werkwijze tijdens een ramp of crisis. Doordat alle partijen, die betrokken zijn bij een ramp of crisis, op dezelfde manier informatie delen, hebben de partijen sneller een goed beeld van de situatie. Zo kunnen er sneller besluiten worden genomen.
De informatie die de partijen uitwisselen wordt samengevat om te komen tot een actueel situatiebeeld. Hierdoor beschikt iedereen over dezelfde, actuele informatie op hetzelfde moment.
LCMS is een hulpmiddel dat hiervoor gebruikt wordt. LCMS staat voor Landelijk Crisismanagement Systeem. Het LCMS is een besloten internetomgeving die wordt gebruikt om een actueel en gedeeld beeld te onderhouden ter ondersteuning van de netcentrische werkwijze. LCMS wordt gebruikt door alle 25 veiligheidsregio’s en bijvoorbeeld de Waterschappen, maar ook de GHOR. De GHOR en de acute zorgpartners gebruiken een aparte LCMS-omgeving: het LCMS-GZ (LCMS-Geneeskundige Zorg).
IGS
Bij incidenten met gevaarlijke stoffen (IGS) bestaat de mogelijkheid dat slachtoffers gecontamineerd raken met een gevaarlijke stof, wat specifieke aandachtspunten voor de hulpverlening met zich meebrengt. Het is essentieel dat de hulpverlening aan de slachtoffers ter plaatse, de zorg onderweg, en de zorg in het ziekenhuis snel, effectief, proportioneel en goed op elkaar afgestemd zijn. Daarom is het belangrijk dat zij zich bewust zijn van de risico’s, maar ook beseffen dat deze beperkt zijn: levensreddende zorg kan, ook met beperkte persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM), altijd doorgaan.
Vakbekwaamheid
Het is belangrijk dat crisisfunctionarissen vakbekwaam zijn. Het Regionaal Steunpunt OTO (RS-OTO) ondersteunt de (acute) zorgorganisaties bij het opleiden, trainen en oefenen van ‘sleutelfunctionarissen’ met een crisisrol, zoals voorzitters van het crisisteam, ondersteuners crisisteam en crisiscoördinatoren. Bekijk hier onze OTO activiteiten.
Lees hier meer over sleutelfuncties
Crisiscommunicatie
Goede communicatie is één van de succesfactoren tijdens een crisis. Hiermee kun je het vertrouwen in de organisatie behouden. Communicatiemedewerkers hebben hier een belangrijke rol in, maar ook de bestuurder heeft, als gezicht van de organisatie, een wezenlijke bijdrage.
Om goed voorbereid te zijn op adequaat communiceren tijdens rampen en crises heeft het Netwerk het programma crisiscommunicatie.
Doelen van het programma crisiscommunicatie zijn:
- Voorbereid zijn op crisiscommunicatie
- Rolbekendheid
- Werken volgens een crisiscommunicatieplan dat regionaal wordt gebruikt.
Het netwerk biedt actuele regionale OTO-activiteiten aan op het gebied van regionale crisiscommunicatie. De OTO-activiteiten, zoals de basisopleiding crisiscommunicatie en de mediatraining, zijn (voornamelijk) bedoeld voor communicatiemedewerkers en bestuurders.
Regionale waarnemers (‘Aantoonbaar voorbereid’)
Met het project Aantoonbaar voorbereid hebben we zorginstellingen ondersteund in het ontwikkelen van tools voor crisisfunctionarissen en bijvoorbeeld het oprichten van een regionale waarnemerspool. Dit draagt allemaal bij aan het behalen van norm 9 uit het Kwaliteitskader Crisisbeheersing en OTO: De organisatie borgt de vakbekwaamheid van sleutelfunctionarissen.
De Implementatiewijzer Aantoonbaar Voorbereid kan ketenpartners ondersteunen bij het realiseren van de vakbekwaamheidsnormen uit het Kwaliteitskader.
De regionale pool met waarnemers, die onlangs is opgericht, kan tijdens trainingen en oefeningen worden ingezet. De waarnemers kunnen op basis van hun waarneming en reflectie tijdens en na het trainen en/of oefenen teams en crisisfunctionarissen gericht adviseren. De waarnemers komen uit de zorgsector en zijn regionaal inzetbaar. Zo kunnen de waarnemers en de geobserveerden nog meer van elkaar leren.
Emergo Train System (ETS)
- Emergo Train System (ETS) is een simulatiemiddel dat wordt ingezet bij scholingen voor voorbereiding op rampen en crises. Met ETS kan tijdens een opleiding, training en/of oefening een crisissituatie in beeld gebracht worden, om zo te kijken en ervaren wat de consequenties zijn van de gemaakte keuzes. ETS is slechts een middel, daarom is het noodzakelijk dat er goede instructeurs zijn die de scholing of oefening begeleiden. De instructeurs/oefenleiders worden opgeleid onder toezicht en begeleiding van de ETS Faculty.